Donderdag 10.08.06, dag 4

Na alweer een fikse, vroege wandeling naar Stadhusbron scheepte ik als één der eersten in op de mv Victoria, op weg naar Birka.

Birka, of Björkö in echt Zweeds, is helemaal niet wat men zegt. Er wonen nog wel een honderdtal mensen maar die leven vooral van het toerisme en landbouw. Helemaal niet zoals destijds de Vikings. Voor de toeristen heeft men een openluchtmuseum, een soort Bokrijk, en een belangrijk archeologisch museum gemaakt. Deze op zich zijn de moeite waard om Birka te bezoeken.

Na een vaart van ongeveer 2u30, langs diverse van de tientallen eilandjes, meerden wij aan in Birka dat ongeveer 30km ten westen van Stockholm ligt. Op de vaart werden verschillende eilandjes kort aangedaan. Een matroos overhandigde dan een postzak en paketjes aan iemand die op de steiger stond te wachten. In het terugkomen werd dan een postzak en andere dingen meegenomen naar Stockholm.

Birka was in de 8ste eeuw een belangrijk handels- en machtscentrum. Het was de enige echte 'stad' op het Scandinavische schiereiland. Een 1000 tal Vikingen dreef handel, door hun militaire 'handelsmissies' met een groot deel van Europa. Op Birka vond men voorwerpen afkomstig uit bijv. Istanbul, Kiev, Parijs, enz... In die steden werden ook voorwerpen en/of wapens gevonden afkomstig uit Birka.

Het eiland ligt in het Mälaren meer wat destijds een arm van de Baltische Zee was. Het is niet erg groot, 4 bij 1,5 km, dus was gemakkelijk te verdedigen. Op het hoogste punt, waar nu een Keltisch kruis staat als herinnering aan de Benediktijner monnik Ansgar, was vroeger het bergfort. Rond dit gedeelte van Birka is het toeristisch gebeuren. De rest zijn weilanden en landbouwgrond en noemt men de Hemlanden (Thuisland).

Van het fort zelf schiet niet veel meer over. Alleen de afgehouwen rotswal en een stukje aardenwal getuigen er nog van. Het heeft een vrij ronde vorm met een middellijn van ongeveer 300m. Vroeger stonden op zowel de rots- als de aardewal een houten pallisade. In het fort stond vroeger een langhuis dat vrij simpel 'ontdakt' kon worden. Het dak was immer een omgekeerde drakkar. Het is ten andere op Birka dat men de restanten vond van de grootste drakkar, het 'handels'schip van de Vikingen.

Het eiland had door zijn strategische ligging een grote invloed en was gekend om zijn grote rijkdom. De goudschat die ik gisteren zag in het Historisch Museum is voornamelijk hier gevonden.

Zoals elke grote 'beschaving' kende ook Birka zijn val. Deze werd voornamelijk bewerkstelligd door toedoen van de Christelijke kerk. Zoals naar overal werden ook naar Birka missionarissen uitgezonden. De plaatselijk Vikings vonden dit maar niks en liet ze kennis maken met hun uitstekend gesmeedde Vikingzwaarden. Natuurlijk nam de Kerk dit niet, toch wou ze dit probleem 'diplomatisch' oplossen. Met de sponsering van diverse Europese en Zweedse (kerk)vorsten ging men de omliggende (soms meer dan 300km verder) nederzettingen gul bedelen met geschenken, voorrechten, privileges en vrijheden. Dit stak de ogen uit van velen die daarom emigreerden. Na een tiental jaren was Birka zo verzwakt dat het geschiedenis en een mythe werd. Deze succesvolle taktiek werd naderhand op andere 'sterke' Vikingnederzettingen toegepast.

Nu nog zijn er op Birka veel mensen die het Christendom verwerpen en blijven volhouden aan de oude, noordse waarheden. Beiden leven wel in peis en vree naast elkaar.

Dit laatste maakt dat wij naadloos overschakelen op het hedendaagse Birka en dan vooral het toeristisch gedeelte.

Zoals gezegd is het een soort Bokrijk waar men allerlei ambachten en beroepen nabootst zoals ze vroeger gebeurden. Zo worden er bijvoorbeeld huizen gebouwd uit takken en leem, een wapensmid smeed zowel héél kleine als grote zwaarden, een bakker bakt platte broden met zuurdesem, een leersnijder maakt klederen en riemen. Aan alles kan de toerist deelnemen.

Geregeld worden er geleide, geanimeerde wandelingen gedaan door in Vikingkledij uitgedoste gidsen. Heel plezant want op een aangename manier kom je heel veel te weten over de gewoonten en zeden van de Vikings. Elke Viking werd als vrij man geboren, had een vrije mening die hij mocht verkondigen in het 'thing', een soort van parlement. Ik geloof dat het Noorse parlement nu nog altijd het 'thing' heet. Hij moest zich handhaven tussen andere sterke persoonlijkheden en hierbij waren alle middelen goed : zowel het woord als de daad. Vandaar dat zij ook, gezamenlijk, een sterke militaire macht waren.

Het museum bevat een schat aan gebruiksvoorwerpen. Het meest opmerkelijk waren de hoorns waarvan wij denken dat zij de helm van elke Viking sierden. Het waren eigenlijk gewoon bekers waaruit zij hun zelf gebrouwen bier dronken. Pas later gingen zij over op stenen potten en zelfs (geroofd) glas. Er is ook een prachtige maquette waarop diverse situaties uit het dagelijks leven zijn afgebeeld.

Laat in de namiddag, na het museum bezoek en de geleide wandeling, wekte het stoomsignaal van de Victoria mij uit mijn Vikingdromen en vaarden wij terug naar Stockholm. Dit onder begeleiding van een stevige wind en grote, donkere donderkoppen. Het leek wel of Thor wou op zijn manier van ons afschied nemen.

Vi ses i morgen -wie sees i morron- Tot morgen !